Ortoreksja (Orthorexia Nervosa) to zaburzenie opisywane jako patologiczna fiksacja na punkcie spożywania właściwej i zdrowej żywności. Grupa kanadyjskich naukowców z Wydziału o Zdrowiu Uniwersytetu w York dokonała szczegółowego przeglądu recenzowanych artykułów opublikowanych do końca ubiegłego roku, które dotyczyły wpływu psychospołecznych czynników ryzyka na rozwój ortoreksji. Celem tej analizy było dokładne określenie i zebranie wszystkich elementów warunkujących rozwój tego schorzenia.
Jednym z głównych powodów przeprowadzenia tego badania były ograniczenia pochodzące ze strony liczby badań nad ortoreksją. W przeciwieństwie do innych, typowych zaburzeń odżywiania, takich jak jadłowstręt psychiczny czy żarłoczność psychiczna, temat ortoreksji nie jest wystarczająco poruszany w standardowych podręcznikach psychiatrycznych. Choroba ta jest równie niebezpieczna co anoreksja i bulimia, ponieważ może prowadzić do zagrażającej zdrowiu i życiu utraty wagi.
„W naszych badaniach znaleźliśmy równy odsetek mężczyzn i kobiet zmagających się z objawami ortoreksji. Jednak nadal uważa się zaburzenia odżywiania za problem, który dotyka głównie młode kobiety.” – profesor Jennifer Mills, współautor badania
Osoby dotknięte ortoreksją eliminują ze swojej diety nieakceptowalne dla nich pokarmy (np. zawierające konserwanty) oraz wystrzegają się określonych sposobów przygotowywania żywności (np. gotowania, smażenia, mrożenia), uważając je za szkodliwe dla ich zdrowia. Chorzy poświęcają także niezliczoną ilość czasu na przemyślenia dotyczące przyrządzania “bezpiecznych” potraw, jak również na zakupienie produktów niezbędnych do ich realizowania. W późniejszym stadium rozwoju choroby ortorektycy ograniczają się do spożywania zaledwie kilku produktów spożywczych przez długi okres czasu, co prowadzi zarówno do utraty masy ciała, jak i awitaminozy oraz niebezpiecznych zaburzeń w gospodarce mineralnej organizmu.
“Obsesja na punkcie bezpiecznego jedzenia może być oznaką tego, że dana osoba cierpi z powodu problemów ze zdrowiem psychicznym.” – profesor Jennifer Mills, współautor badania
W przeprowadzonym badaniu przyczyny powstawania i rozwoju ortoreksji podzielono na dwie kategorie: czynniki społeczne oraz zależne od nich czynniki psychologiczne. Do bodźców napływających z otaczającego społeczeństwa zaliczono: negatywne nastawienie do nadwagi i otyłości, łatwy dostęp do ekologicznej i nieprzetworzonej żywności, dobrą sytuację materialną, szeroko rozwiniętą wiedzę i świadomość na temat żywności i żywienia, dysponowanie znacznymi pokładami czasu na planowanie i przygotowywanie posiłków. Natomiast spośród czynników psychologicznych (kształtujących myśli, uczucia i zachowanie) wyróżniono: perfekcjonizm, stosowanie diety eliminacyjnej, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD), neurotyczność (niezrównoważenie emocjonalne o charakterze nerwicowym), obecne lub przeszłe zaburzenia odżywiania, lęk przed utratą kontroli, podatność na choroby psychiczne, fałszywe postrzeganie własnego ciała oraz dążenie do osiągnięcia idealnej sylwetki.
Naukowcy twierdzą, że opracowanie spójnej definicji ortoreksji oraz określenie warunkujących ją czynników ułatwi opracowanie nowych metod prewencyjnych i zapewni dokładniejszą diagnostykę chorych, pozwalając na skuteczniejsze leczenie tego zaburzenia. Badacze nie mają wątpliwości, że ortoreksja powinna być jednocześnie zaliczana do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych oraz zaburzeń odżywiania. Następnym krokiem powinno być przebadanie pacjentów w średnim wieku cierpiących na ortoreksję, ponieważ dotychczas zebrane dane dotyczą osób w wieku od 20-30 lat.