...

Oddech dla mózgu

Wyniki badań naukowych pozwoliły rzucić nowe światło na mechanizm terapeutycznego działania świadomego oddychania.

wąchać oddech

Atak paniki, natłok myśli, próby zaśnięcia czy bolesne skurcze porodowe. Choć pozornie są to doświadczenia bardzo zróżnicowane, łączy je wspólna recepta pozwalająca przynajmniej częściowo opanować sytuację – wdech i wydech. Ćwiczenia oddechowe przybierają liczne formy i cieszą się nieustannie rosnącą popularnością, od sesji jogi aż po gabinety terapeutyczne. Świadome oddychanie ma uśmierzać ból, uspokajać umysł i uwalniać od stresu. Aby lepiej zrozumieć ten leczniczy wpływ oddechu na ludzkie funkcjonowanie, zespół dr. Allena z Wydziału Medycyny Klinicznej z Uniwersytetu w Aarhus zestawił wyniki dotychczasowych badań, które ukazują biologiczne działanie oddychania wykraczające poza obserwowaną w płucach wymianę gazową.

Trudności z oddychaniem obecne są w wielu zaburzeniach natury psychicznej, a stabilizowanie umysłu przez świadomy oddech stanowi powszechnie znaną strategię radzenia sobie z szeroko pojętym stresem. Jednak dopiero najnowsze dowody wskazują, że oddychanie bezpośrednio wpływa na neuronalną oscylację generującą rytmy biologiczne. Analizując dotychczasowe wyniki badań, zespół dr. Allena zauważył, że wpływ rytmu oddychania widoczny jest w procesach emocjonalnych, uwagowych i poznawczych, kształtując sposób postrzegania świata zewnętrznego przez człowieka.

“W trakcie wdechu jesteśmy zdecydowanie bardziej wrażliwi na to, co nas otacza, podczas gdy wydech umożliwia mózgowi wyciszenie się” tłumaczy dr Allen.

Uzyskane wyniki rzucają światło na przebieg tego procesu w mózgu. Badacze wskazują trzy główne neuroanatomiczne drogi, które kontrolują interakcje między oddychaniem a aktywnością mózgu – ścieżkę węchową, ścieżki somatosensoryczne i ścieżki interoceptywne. Rola tej ostatniej może być kluczowa dla związków zdrowia psychicznego i oddechu. Wrażenia interoceptywne przekazywane są przez nerw błędny i przeponowy pomiędzy jądrami oddechowymi pnia mózgu i płucami. Podczas gdy nerw błędny przekazuje głównie informacje wstępujące, pochodzące z organów wewnętrznych, nerw przeponowy niesie zstępujące sygnały ruchowe do płuc i przepony. Droga nerwu błędnego biegnie między innymi do miejsc sinawych – ośrodków odpowiedzialnych za produkcję noradrenaliny, która jest neuroprzekaźnikiem regulującym między innymi pobudzenie fizjologiczne. Z kolei pobudzenie fizjologiczne stanowi główny modulator zarówno introcepcji, jak i emocji. Rytm oddechowy pozostaje zatem pod wpływem noradrenaliny, tworząc swego rodzaju pętlę wzajemnych zależności między wrażeniami interoceptywnymi, oddechem i pobudzeniem fizjologicznym. W przypadku myszy, chirurgiczne przerwanie omawianych połączeń pomiędzy pniem mózgu i miejscem sinawym nie naruszyło samego procesu oddychania, ale zmodyfikowało reakcje pobudzenia w reakcji na bodźce – wzmogło zachowania spokojne, a obniżyło czas stanu pobudzenia.

Badania pokazują również, że dzięki rytmicznemu oddychaniu mózg staje się bardziej pobudliwy – w konkretnych momentach oddechu z łatwością dochodzi do aktywacji neuronów. Naukowcy sugerują, że to właśnie nauka oddychania w odpowiedni sposób i w odpowiednim momencie ma największy potencjał terapeutyczny.

“Nasze badanie wskazuje kierunek poszukiwaniom nowych sposobów leczenia – takich, które pozwolą na synchronizację rytmów mózgu i reszty ciała, zamiast regulować je z osobna.” zapowiada dr Allen, który zamierza zbadać wpływ konkretnych leków na interakcje między oddychaniem a mózgiem.

Jego zespół ma w planach również dalsze testowanie zaproponowanego modelu, zgłębienie roli czynników związanych ze stylem życia (np. stresu, snu) w relacji oddech-mózg, projekty dotyczące wpływu oddechu na percepcję emocji i bodźców wzrokowych oraz pocovidowych zakłóceń rytmów oddech-mózg.

Dotychczasowe wyniki dowodzą, że właściwe oddychanie jest w stanie zapewnić nam znacznie więcej niż tylko podtrzymanie przy życiu. Synchronizacja pomiędzy rytmami oddechu i mózgu – od pojedynczych komórek nerwowych po wyższe funkcje poznawcze – posiada niezwykły potencjał terapeutyczny, którego głębsze zrozumienie mogą dostarczyć nam przyszłe badania dr. Allena. Tymczasem warto pamiętać oddech to lekarstwo zawsze dostępne i bezpłatne – dlaczego więc z niego nie skorzystać?

Bibliografia

Allen M., Varga S., Heck D. H. Respiratory rhythms of the predictive mind. Psychological review, 2022

Udostępnij:
Facebook
Twitter
LinkedIn

Ostatnie wpisy:

Podziel się opinią!

polecane wpisy:

Dzieci powinny czytać

W młodym wieku zachodzą kluczowe procesy plastyczności neuronalnej, które są istotne dla rozwoju mózgu. Dlatego warto wspierać u dzieci zachowania kształtujące ich rozwój, ponieważ mogą okazać się korzystne w dorosłym życiu. Przykładem takiego zachowania jest czytanie książek, czyli jedna z...

Kondycja wątroby a funkcje poznawcze

Przewlekłe choroby wątroby są coraz to bardziej powszechne w społeczeństwie. W ich przebiegu obserwuje się postępujące zmiany polegające na stopniowym zastępowaniu prawidłowego miąższu wątroby tkanką włóknistą, co prowadzi do zaburzeń struktury i funkcji tego narządu. Coraz więcej doniesień naukowych wskazuje,...

Jak białka pomagają spać

Sen pojawił się na wczesnym etapie ewolucji zwierząt i pełni podobną funkcję u wielu gatunków. Zarówno jego długość, jak i jakość jest ważna dla zachowania zdrowia. Jakość snu określana jest m.in. na podstawie częstotliwości i ilości wybudzeń w ciągu nocy....

Archiwum: