Empatia, czyli zdolność odczuwania stanów psychicznych innych osób, stanowi podstawę moralności. Wiadomo, że nieprawidłowości w funkcjonowaniu empatii występują u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne takie jak psychopatia. Naukowcy wciąż nie są pewni, co właściwie motywuje ludzi, a także zwierzęta, do powstrzymywania się od wyrządzania krzywdy innym istotom.
Naukowcy z Holenderskiego Instytutu Neuronauki (NIN) badali szczury, starając się sprawdzić czy występują u nich zachowania wskazujące na istnienie empatii. Na początku zwierzęta umieszczono w klatce z dwiema dźwigniami. Po naciśnięciu którejkolwiek z nich szczury otrzymywały nagrodę w postaci granulek sacharozy. W końcu każde zwierzę zaczęło wykazywać preferencję do naciskania jednej z dwóch dźwigni.
Wówczas badacze przeprojektowali system: w pomieszczeniu obok pojawiło się drugie zwierzę, zaś naciśnięcie ulubionej dźwigni wiązało się z porażeniem jego stóp prądem. Szczury miały możliwość obserwowania reakcji sąsiada i szybko przestały naciskać preferowane wcześniej dźwignie, choć czynność ta wciąż skutkowała otrzymaniem nagrody. Reakcja taka następowała zarówno wówczas, gdy sąsiadem było zwierzę wcześniej szczurowi znane, czy też zupełnie obce.
Następny krok polegał na zbadaniu reakcji mózgu gryzoni na taką sytuację. Wcześniejsze eksperymenty wykazały, że u ludzi współodczuwanie z drugą osobą odczuwającą ból związane jest z aktywacją kory obręczy. U szczurów w tym regionie znaleziono neurony lustrzane, które lokalizują ból obserwowany u innego osobnika na własnej mapie ciała. Naukowcy zmniejszyli aktywność kory obręczy u badanych szczurów poprzez podanie bezpośrednio do tych neuronów środka miejscowo znieczulającego. Po tym zabiegu szczury przestały powstrzymywać się przed wciskaniem ulubionej dźwigni, nawet widząc reakcję sąsiada.
