Według najnowszych wyników badań epidemiologicznych podwyższone ciśnienie tętnicze krwi występuje powszechnie u blisko 30% ludzi na całym świecie. Nadciśnienie może przebiegać bezobjawowo, a jeśli występują objawy to są one niespecyficzne. Dlatego wiele osób, które nie mają nawyku kontrolowania wartości ciśnienia tętniczego, może być nieświadomych swojej choroby. Warto podkreślić, że jest to modyfikowalny czynnik ryzyka rozwoju chorób naczyń sercowych i mózgowych, które w konsekwencji predysponują do zawału serca i udaru mózgu. Ponadto długotrwałe utrzymywanie się wysokich wartości ciśnienia może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, co prowadzi do pogorszenia funkcji poznawczych i rozwoju demencji.
W najnowszym badaniu międzynarodowy zespół naukowców podjął się próby wyjaśnienia, w jaki sposób wysokie ciśnienie może powodować zaburzenia pracy mózgu, prowadząc do problemów z pamięcią, myśleniem i do demencji. Zbadano wpływ ciśnienia skurczowego (ang. systolic blood pressure, SBP), rozkurczowego (ang. diastolic blood pressure, DBP) i tętna (ang. pulse pressure, PP) na zmiany w strukturach mózgu odpowiedzialne za upośledzenie funkcji umysłowych. W tym celu wykorzystano wyniki obrazowania metodą rezonansu magnetycznego mózgu ponad 30 000 osób w średnim wieku.
Dane pochodziły z badań asocjacyjnych przeprowadzonych przez brytyjski Biobank i dwie inne międzynarodowe grupy (COGENT i Międzynarodowe Konsorcjum ds. Ciśnienia Krwi). Zastosowano technikę zwaną randomizacją mendlowską, aby sprawdzić, czy wysokie ciśnienie krwi było rzeczywistą przyczyną zmian w określonych obszarach mózgu czy zbiegiem okoliczności. Przyjęto, że jeśli gen związany z wysokim ciśnieniem krwi jest również powiązany z pewnymi strukturami mózgu i ich funkcją, to nadciśnienie może powodować w tych miejscach dysfunkcję.
Naukowcy zidentyfikowali obszary mózgu, które zostają uszkodzone w wyniku długotrwałego oddziaływania wysokiego ciśnienia krwi. Należą do nich skorupa zlokalizowana w obrębie istoty szarej mózgu oraz części istoty białej, takie jak przednia część promienistości wzgórza, wieniec promienisty i przednia odnoga torebki wewnętrznej. Skorupa jest odpowiedzialna za regulację ruchu i wpływ na różne rodzaje uczenia się. Przednia część promienistości wzgórza bierze udział w funkcjach wykonawczych, takich jak planowanie prostych i złożonych codziennych zadań, podczas gdy pozostałe dwa regiony biorą udział w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu emocjami.
Zmiany w tych obszarach obejmowały zmniejszenie objętości mózgu i powierzchni korowej, uszkodzenie połączeń oraz spadek aktywności wymienionych miejsc. Wykazano, że zachodzą one głównie w odpowiedzi na wysoką wartość PP, czyli różnicę między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym. Może to odzwierciedlać wpływ usztywnienia tętnic na zaburzenie przepływu mózgowego. Co ciekawe DBP wzrosło, dostosowując się do wartości SBP. Było to związane z poprawą zdolności poznawczych.
Badanie to potwierdza istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy podwyższonymi wartościami SBP i PP, ale nie DBP, a funkcjami poznawczymi u osób w średnim wieku. W przyszłości może pomóc innym naukowcom zrozumieć rolę nadciśnienia tętniczego w patogenezie demencji oraz wyznaczyć nowe cele diagnostyczne i terapeutyczne w zaburzeniach poznawczych związanych właśnie z tą chorobą.
