Badania nad terapeutycznym potencjałem marihuany są prowadzone już od dekad. Jednak większość z nich koncentruje się na klinicznym zastosowaniu wyłącznie dwóch substancji aktywnych obecnych w tej roślinie: tetrahydrokannabinolu (THC) i kannabidiolu (CBD). W związku z tym niewiele wiadomo o właściwościach pozostałych składników popularnej “trawki”, np. takich jak kannabinol (CBN). Tę lukę we współczesnej wiedzy postanowili uzupełnić naukowcy z Salk Institute w Kaliforni. Przy pomocy kilku eksperymentów in vitro udało im się ustalić jak CBN wpływa na starzenie się komórek nerwowych. Szczegółowy przebieg ich prac został opublikowany na łamach czasopisma “Free Radical Biology and Medicine”.
CBN jest molekularnie podobny do THC, lecz nie posiada właściwości psychoaktywnych i nie znajduje się na liście substancji zakazanych Federalnej Agencji Leków w USA. W związku z tym uzyskanie pozwolenia na badanie tego komponentu marihuany jest łatwiejsze. Między innymi dlatego zespół Pameli Maher, dyrektorki Salk’s Cellular Neurobiology Laboratory, podjął się określenia jego terapeutycznego potencjału. Wyniki poprzedniego badania tych samych naukowców wykazały, że CBN ma właściwości neuroprotekcyjne, jednak mechanizm ich działania pozostawał niejasny. Dlatego w bieżącym eksperymencie podjęli się odnalezienia sposobu, w jaki CBN chroni komórki mózgu przed zniszczeniem lub śmiercią.
Zespół Maher postanowił przyjrzeć się procesowi oksytozy (tzw. zaprogramowanej śmierci komórki), który zachodzi w starzejącym się mózgu. Istnieją coraz lepiej udokumentowane przypuszczenia, że to właśnie ten proces jest przyczyną choroby Alzheimera. Oksytozę wywołuje stopniowa utrata przeciwutleniacza o nazwie glutation, co prowadzi do zniszczenia i obumarcia komórki nerwowej w wyniku utlenienie jej komponentów lipidowych. Naukowcy podjęli się więc sprawdzenia, czy CBN może chronić neurony przed oksytozą. W tym celu najpierw potraktowali oni komórki nerwowe in vitro roztworem CBN, a następnie wprowadzili substancję stymulującą powstawanie uszkodzeń oksydacyjnych. Równolegle podali oni tę substancję komórkom wcześniej nie traktowanym CBN.
Wyniki tej procedury pokazały, że CBN zapobiegało wystąpieniu oksytozy. Co więcej, naukowcy ustalili, że w mechanizmie tego działania pośredniczyły mitochondria – “komórkowe akumulatory”. Mianowicie mitochondria w komórkach, które nie otrzymały CBN, uległy skurczeniu, a ich funkcjonowanie niemal ustało. Natomiast komórki potraktowane CBN zachowały zdrowe mitochondria nawet po ekspozycji na stres oksydacyjny. Co ciekawe, ten sam efekt kurczenia się mitochondriów został zaobserwowany w komórkach mózgu dotkniętego chorobą Alzheimera.
“Rezultaty naszego badania wykazały, że kannabinol chroni neurony przed działaniem stresu oksydacyjnego oraz przed zaprogramowaną śmiercią, czyli przed dwoma głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój choroby Alzheimera. Pewnego dnia to odkrycie może doprowadzić do opracowania nowej terapii, skutecznej nie tylko w tej chorobie, lecz również w innych zaburzeniach neurodegeneracyjnych, takich jak np. choroba Parkinsona” – wyjaśnia Maher.
Aby potwierdzić, iż mechanizm działania CBN jest oparty o interakcje z mitochondriami, naukowcy przeprowadzili jeszcze jeden test. Powtórzyli eksperyment, jednak tym razem wykorzystali do niego komórkę nerwową sztucznie pozbawioną mitochondriów. Wyniki wskazały, że w tym wypadku CBN nie miało właściwości neuroprotekcyjnych. W ten sposób badaczom udało się udowodnić, że to podtrzymanie funkcjonowania mitochondriów jest kluczowym mechanizmem, przy pomocy którego CBN chroni komórki nerwowe. Dodatkowo, naukowcy dokonali jeszcze jednego kluczowego odkrycia. Mianowicie wykazali oni, że ta substancja nie wiąże się z receptorami kannabinoidowymi. To właśnie aktywacja tych receptorów jest odpowiedzialna za psychoaktywne efekty zażycia marihuany. Zatem substancje terapeutyczne na bazie CBN będą działać bez zmieniania stanu świadomości pacjenta.
“Dystrybucja i zażywanie CBN nie są tak ściśle regulowane jak w przypadku THC, słynnego psychotropu zawartego w marihuanie. Co więcej, wyniki badań kliniczny udowodniły, że przyjmowanie CBN jest bezpieczne zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi. A ponieważ ta substancja działa niezależnie od obecności receptorów kannabinoidowych, może wchodzić w potencjalnie terapeutyczne interakcje z wieloma różnymi rodzajami komórek” – dodaje autor badania Zhibin Liang, który obecnie pracuje jako adiunkt w laboratorium Maher.
Wyniki tego badania mają praktyczne zastosowanie nie tylko dla terapii choroby Alzheimera, lecz również innych schorzeń neurodegeneracyjnych, np. dla choroby Parkinsona, która także jest związana z utratą glutationu. A to jeszcze nie wszystko! Otóż zaburzenie funkcjonowania mitochondriów jest związane ze zmianami chorobowymi różnych tkanek – nie tylko neuronów starzejącego się mózgu. Zatem fakt, że CBN może podtrzymać prawidłowe działanie mitochondriów sugeruje, że jego zastosowanie niesie korzyści nie tylko w kontekście choroby Alzheimera.
