...

Płat ciemieniowy

Płat ciemieniowy zawiera korę somatosensoryczną, uczestniczącą w odczuwaniu dotyku, bólu, temperatury czy położenia w przestrzeni. W jego obrębie dochodzi także do integracji ruchu i czucia ze wzrokiem. Odpowiada także za rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych i grometrycznych.

Spis treści:

Płat ciemieniowy stanowi część kresomózgowia parzystego i jest jednym z czterech płatów kory mózgu. Ograniczony jest od przodu bruzdą środkową, od dołu bruzdą boczną, a od tyłu bruzdą ciemieniowo-potyliczną. Zawiera korę czuciową, która uczestniczy w percepcji dotyku, bólu, temperatury, orientacji przestrzennej oraz rozumienia języka symbolicznego i pojęć abstrakcyjnych.

1. Anatomia

Płat ciemieniowy zajmuje okolicę położoną ku tyłowi od bruzdy środkowej. Znajduje się za płatem czołowym i nad płatem skroniowym. Ku tyłowi przechodzi bez wyraźnej granicy w płat potyliczny. Na powierzchni górno-bocznej płata ciemieniowego znajdują się zakręt zaśrodkowy oraz leżące ku tyłowi od niego płacik ciemieniowy górny i płacik ciemieniowy dolny, oddzielone od siebie bruzdą śródciemieniową. Zakręt zaśrodkowy oddziela od płacików ciemieniowych bruzda zaśrodkowa. W płacik ciemieniowy dolny wpuklają się końcowe odcinki bruzdy bocznej i bruzdy skroniowej górnej, które wyznaczają w obrębie niego zakręt nadbrzeżny i zakręt kątowy.

2. Ośrodki czynnościowe płata ciemieniowego

W obrębie płata ciemieniowego znajduje się pierwszorzędowa i drugorzędowa kora czuciowa. Pierwszorzędowa kora czuciowa (kora SI) zajmuje zakręt zaśrodkowy i sąsiadującą z nim część płacika okołośrodkowego. Stanowi ona główną reprezentację czuciową i obejmuje tzw. pierwotną i wtórną korę czuciową. Na podstawie budowy mikroskopowej w jej obrębie wyróżnia się pola cytoarchitektoniczne, zwane polami Brodmanna. Trzy z nich – pole 3, 1 i 2 – tworzą tzw. korę czuciową pierwotną, do której docierają włókna z jąder brzusznych tylnych wzgórza. Prowadzą one impulsy somatosensoryczne ze skóry i narządów ruchu przeciwległej połowy ciała. Pobudzenia z poszczególnych okolic ciała dochodzą do różnych pól kory czuciowej. Pole 3 reaguje na bodźce zewnętrzne działające na skórę, a obszary 1 i 2 są wrażliwe na kształt dotykanych przedmiotów oraz bodźce pochodzące z narządów ruchu.

Bezpośrednio za korą czuciową pierwotną znajdują się powiązane z nią pola asocjacyjne (5, 7 i 40 według Brodmanna), tworzące wtórną korę czuciową. Odbywa się w niej bardziej złożona analiza bodźców czuciowych. Oprócz niej w obrębie płata ciemieniowego znajduje się drugorzędowa kora czuciowa (kora czuciowa SII), która jest umiejscowiona w wieczku czołowo-ciemieniowym. Stanowi ona obszar projekcyjno-asocjacyjnym i odpowiada za integrację bodźców z obu stron ciała. Pośredniczy również w uczeniu się związanym z bodźcami dotykowymi. Dodatkowo dzięki połączeniom z korą motoryczną wpływa na sterowanie ruchem.

3. Funkcje płata ciemieniowego

Płat ciemieniowy odpowiada za orientację przestrzenną, celowe ruchy oraz rozpoznawanie ruchu. Uczestniczy w odczuwaniu temperatury, dotyku i bólu oraz prawidłowym umiejscowieniu wrażeń czuciowych. W jego obrębie dochodzi do integracji ruchu i wzroku oraz czucia i wzroku. Oprócz tego odpowiada za rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych i geometrycznych.

4. Uszkodzenie płata ciemieniowego

Uraz lub uszkodzenie zakrętu zaśrodkowego płata ciemieniowego powoduje osłabienie czucia w przeciwległej połowie ciała. Chory nie potrafi rozróżnić ani zlokalizować dwóch bodźców działających blisko siebie. Jednocześnie obniża się zdolność oceniania masy trzymanego w rękach przedmiotu. Dochodzi do astereognozji, czyli niemożności rozpoznawania przedmiotów za pomocą dotyku, mimo braku zaburzeń czucia. Pojawia się anomia, czyli trudność w nazywaniu pokazywanych przedmiotów. Dodatkowo zaburzona jest orientacja przestrzenna, integracja wrażeń wzrokowych oraz koordynacja ruchu oczu i rąk. Pojawiają się trudności w liczeniu i matematyce, problemy z czytaniem, rysowaniem czy konstruowaniem obiektów. Może dochodzić do całkowitej niepodzielności uwagi oraz zmian osobowości.

4.1. Zespół Gerstmanna

Uszkodzenie zakrętu nadbrzeżnego i kątowego płata ciemieniowego półkuli dominującej może prowadzić do rozwinięcia się zespołu Gerstmanna. Jest to zespół objawów neurologicznych powstały na skutek zablokowania przepływu krwi w tętnicy kątowej w następstwie udaru. Objawia się agrafią (utratą umiejętności pisania), aleksją (utratą zdolności czytania), akalkulią (utratą zdolności wykonywania najprostszych działań arytmetycznych), agnozją oraz zaburzeniem rozpoznawania stron. Czasem w jego przebiegu dochodzi również do zaburzeń mowy.

Bibliografia

  1. Bochenek A., Reicher M. Anatomia człowieka – Tom IV Układ nerwowy ośrodkowy. wyd.VI, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2010
  2. Narkiewicz O., Moryś J. Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy, wyd. 1 (dodruk), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, 2003
  3. Sylwanowicz W. Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla średnich szkół medycznych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1980
  4. http://fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog1/Dodatki/C12-7-funkcje-kory.htm
Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.