...

Dokąd wędruje umysł?

Wyniki badań naukowych pozwoliły rzucić nowe światło na proces konsolidacji pamięci.

Czasem, próbując skupić się na spotkaniu w pracy, wykładzie czy kolejnym zadaniu do wykonania, możemy zauważyć, że umysł zdaje się działać przeciwko nam, odciągając uwagę od tego, co dzieje się tu i teraz… Doświadcza tego każdy człowiek. Umysł ludzki jest umysłem wędrującym, nawet jeśli wywołuje to frustrację u jego właściciela. Jednak w naturze nic nie jest przypadkowe. Co zatem dzieje się w mózgu, kiedy myśli błądzą, pozornie bez celu?

Badając sposoby przechowywania wspomnień w pamięci długotrwałej, zespół dr Koena Vervaeke’a działający na Wydziale Medycyny Molekularnej Uniwersytetu w Oslo natrafił na możliwe wytłumaczenie dla wędrówek umysłu. Naukowcy przeprowadzili serię eksperymentów, w których jednocześnie mierzono aktywność komórek nerwowych z wielu regionów mózgów myszy. Dotychczasowe badania sugerowały, że proces konsolidacji (tzn. proces przenoszenia śladów pamięciowych z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej) zachodzi głównie w trakcie snu. Jednak to nie sen zwrócił uwagę zespołu dr Vervaeke’a, a ciche czuwanie (ang. quiet wakefulness) – stan, w którym badane zwierzęta odpoczywały, ale nie spały; były przytomne, choć bezczynne. Szczególną aktywność wykazywał w tym czasie hipokamp – niewielki obszar kształtem przypominający konika morskiego – którego działanie uważane jest za kluczowe w procesie tworzenia wspomnień. Bez niego bylibyśmy niezdolni do zapamiętywania nowych informacji. Dr Chambers należąca do zespołu dr Vervaeke’a przypomina o słynnym przypadku Henry’ego Molaisona (znanego również jako pacjent H.M.), który przeszedł operację usunięcia hipokampu ze względu na nasilające się napady epilepsji. Pozbawiony tak istotnego obszaru mózg nie był w stanie zapamiętywać nowych informacji. Jednak ogromna ilość jego wspomnień, szczególnie z okresu dzieciństwa, pozostała nienaruszona. Historia tego pacjenta sprzed prawie 70 lat była jednym z pierwszych dowodów wskazujących, że po pewnym czasie otrzymywane przez hipokamp informacje zostają przenoszone do innych obszarów mózgu. W jaki sposób?

“Zarówno podczas snu, jak i w stanie cichego czuwania jesteśmy mniej świadomi tego, co dzieje się wokół nas. Możemy pogrążyć się w marzeniach lub pozwolić naszemu umysłowi odpłynąć. Właśnie wtedy nasz hipokamp wysyła do pozostałych obszarów mózgu impulsy elektryczne kodujące poszczególne wspomnienia. Przypomina to nadawanie kodów kreskowych, które odpowiadają później konkretnemu produktowi w sklepie” tłumaczy dr Vervaeke.

Proces ten odbywa się znacznie częściej, niż jesteśmy w stanie zauważyć.

“Tak naprawdę nasz umysł wędruje tysiące razy w ciągu dnia, często zaledwie przez kilka sekund” dodaje dr Chambers.

Tym sposobem, nawet jeśli zdaje nam się, że nie robimy nic pożytecznego, nasz mózg zajmuje się porządkowaniem kolejnych wspomnień. W przeprowadzonym badaniu zauważono, że kiedy przebywamy w stanie cichego czuwania, hipokamp wysyła do pozostałych obszarów mózgu słabe sygnały dotyczące konkretnych wspomnień. Choć dla naukowców sygnały te były trudne do wychwycenia, mózg zdaje się nie mieć z tym większych problemów. Około dwóch sekund po sygnale, który zespół badaczy określił jako “szept hipokampu”, liczne obszary mózgu wyciszyły się.

“Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć proces przenoszenia śladów pamięciowych z hipokampu do innych obszarów mózgu, w których mają być docelowo przechowywane. Kiedy jesteśmy przytomni, ale zdekoncentrowani – być może pogrążeni w marzeniach – jesteśmy mniej świadomi tego, co dzieje się wokół nas. Uzyskane wyniki pokazują, dlaczego jest to potrzebne. Właśnie wtedy, zamiast skupiać się na otoczeniu, mózg skupia się na przywoływanych wspomnieniach” podsumowuje dr Chambers.

Wszyscy pamiętamy miejsca, w których dorastaliśmy i prawdopodobnie z łatwością potrafilibyśmy narysować mapę przedstawiającą dom rodzinny, szkołę, do której uczęszczaliśmy, okoliczne sklepy i ulice. Z podobną dokładnością przywołujemy ważne dla nas scenerie – miejsce, w którym braliśmy ślub czy po raz pierwszy spotkaliśmy kogoś dla nas ważnego. Badacze uważają, że to dzięki cichym “szeptom hipokampu” część naszych wspomnień może zostać tak dobrze utrwalona i bezpiecznie przechowywana.

Niektórzy rodzice są przekonani, że ich dzieci potrzebują nieustannej stymulacji, ale według dr Vervaeke odkrycie zespołu pokazuje, jak ważna dla tworzenia wspomnień może być odrobina nudy. Stwarza ona przestrzeń, dzięki której mózg, podczas naszej krótkiej bezczynności, jest w stanie pracować w spokoju, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie pamięci. Następnym razem, kiedy zauważymy, że nasz umysł znowu gdzieś wędruje, pamiętajmy, że nie robi tego bez powodu.

MJ

Bibliografia

Chambers A.R., Berge C.N., Vervaeke K. Cell-type-specific silence in thalamocortical circuits precedes hippocampal sharp-wave ripples. Cell Reports, 2022

Udostępnij:
Facebook
Twitter
LinkedIn

Ostatnie wpisy:

Podziel się opinią!

polecane wpisy:

Neuropsychologiczne podłoże IBS

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Jak działają psychobiotyki?

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Zaburzenia odżywiania u osób starszych

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Kawa i mózg

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Archiwum:

Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.