W dzisiejszych czasach wiele osób jest narażonych na działanie licznych stresorów, które pogarszają codzienne funkcjonowanie. Jednym z niekorzystnych czynników jest niedobór snu. Ostatnie dane wskazują, że nawet 40% populacji śpi mniej niż zalecane 7-9 godzin dziennie. Prowadzi to do negatywnych konsekwencji zdrowotnych oraz zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, otyłości i depresji. Dodatkowo wpływa na obniżenie funkcji poznawczych. Naukowcy z University of Portsmouth postanowili zbadać wpływ aktywności fizycznej na wydolność umysłową u osób narażonych na działanie wybranych stresorów. Wyniki okazały się obiecujące – umiarkowana aktywność fizyczna poprawia funkcje poznawcze niezależnie od ilości snu czy tlenu w organizmie.
Badanie składało się z 2 części, a w każdej z nich wzięło udział 12 osób. Początkowo uczestnicy byli częściowo pozbawieni snu – przez 3 kolejne dni spali po 5 godzin. W drugiej części eksperymentu nie spali już przez całą dobę, a do tego zostali umieszczeni w środowisku o ograniczonej zawartości tlenu. W obu próbach wykonywali dwukrotnie serię zadań poznawczych – rano oraz podczas 20-minutowego treningu o umiarkowanej intensywności obejmującego jazdę na rowerze. Następnie naukowcy sprawdzali, jak opisane warunki wpłynęły na funkcjonowanie poznawcze uczestników.
Wyniki okazały się zaskakujące: zarówno u osób pozbawionych snu, jak i tych przebywających w warunkach niedotlenienia, trening fizyczny doprowadził do poprawy funkcji poznawczych. Badanie wykazało także, że niektóre osoby są bardziej odporne na skutki lekkiego lub umiarkowanego braku snu, a aktywność fizyczna mogła zniwelować negatywne skutki tego deficytu.
“Wiemy już, że ćwiczenia poprawiają lub utrzymują wydolność poznawczą, nawet w przypadku obniżenia poziomu tlenu. Nasze badanie jest jednak pierwszym, które sugeruje, że ruch poprawia funkcje poznawcze zarówno po pełnej, jak i po częściowej deprywacji snu, także gdy połączona jest ona z niedotlenieniem” – mówi dr Joe Castello z University’s School of Sport, Health & Exercise Science, współautor badania.
Autorzy badania podkreślają, że mechanizmy neurobiologiczne wpływające na funkcje poznawcze wciąż nie są do końca poznane. Na poprawę wydolności poznawczej podczas ćwiczeń mogą wpływać różne czynniki, takie jak przepływ krwi w mózgu, pobudzenie i stopień motywacji. Badacze sugerują również, że funkcje poznawcze nie zależą wyłącznie od obszaru kory przedczołowej mózgu, ale są wynikiem skoordynowanych procesów zachodzących w różnych obszarach mózgu.
“Jedna z potencjalnych hipotez odnośnie tego, dlaczego ćwiczenia fizyczne poprawiają wydolność poznawczą, jest związana ze wzrostem mózgowego przepływu krwi i dotlenienia. Nasze wyniki sugerują, że nawet gdy ćwiczenia są wykonywane w środowisku o niskim poziomie tlenu, uczestnicy nadal wykonywali zadania poznawcze lepiej niż w ci pozostający spoczynku w tych samych warunkach”. – mówi dr Joe Castello.
Powyższe odkrycia potwierdzają, że ruch jest lekarstwem dla mózgu i ciała. Wyniki te mogą okazać się szczególnie przydatne dla osób doświadczających na co dzień stresorów, takich jak niedobory snu czy niedotlenienie. Należą do nich np. osoby przebywające na dużych wysokościach, narciarze, pracownicy zmianowi czy rodzice małych dzieci. Planowane są również dalsze badania z udziałem bardziej zróżnicowanych grup uczestników, aby lepiej zrozumieć wpływ tych czynników na wydolność umysłową.
